Płatnicy składek ZUS oraz osoby fizyczne, które zawierają umowę o dzieło, muszą ją zgłosić do ZUS w ciągu 7 dni od jej podpisania.

1 stycznia 2021 r. w ramach Tarczy antykryzysowej wszedł w życie art. 36 ust. 17 ustawy o systemie ubezpieczenia społecznego. Zobowiązuje on płatników składek oraz osoby fizyczne do zgłaszanie do ZUS każdej zawartej umowy o dzieło.

Kiedy nie trzeba powiadamiać ZUS?

Od 01.01.2021r. po zawarciu umowy o dzieło musisz powiadomić ZUS, który od tego dnia prowadzi ewidencję takich umów.

Obowiązek ten nie dotyczy umów o dzieło:

  • zawartych z własnym pracownikiem,
  • wykonywanych na rzecz własnego pracodawcy, ale zawartych z innym podmiotem
  • zawartych z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie usług, które wchodzą w zakres prowadzonej działalności,
  • zawartych przed 01.01.2021 r.

Jak powiadomić ZUS?

Jeśli żaden z powyższych wyjątków nas nie dotyczy, zgłoszenia dokonujemy na nowym formularzu RUD (zgłoszenie umowy o dzieło), który powinniśmy złożyć w ciągu 7 dni od zawarcia takiej umowy.

Można tego dokonać również elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.

Pamiętaj, że dla każdego wykonawcy dzieła trzeba złożyć oddzielny formularz RUD. W jednym formularzu RUD można wykazać maksymalnie 10 umów zawartych z jednym wykonawcą.  

Kontrowersje wokół rejestrowania umów

Przepis zawiera jednak lukę, a nawet kilka. Po pierwsze z brzmienia artykułu wynika, że np. jednoosobowa sp. z o.o. niezatrudniająca pracowników, nie będzie musiała zgłaszać zawartych umów, bo nie jest płatnikiem!

Zgodnie z przepisami płatnikiem jest spółka zatrudniająca przynajmniej jednego pracownika. Spółki, które nie zatrudniają pracowników, nie są co do zasady płatnikami.

Jeśli taka jednoosobowa spółka z o.o. nie zatrudniająca nikogo powierzy komuś wykonanie dzieła, to nie jest zobowiązana do zgłaszania takiej umowy do ZUS. To chyba błąd i niedopatrzenie ustawodawcy, bowiem, wydaje się, że intencją było rejestrowanie umów bez względu na to, na czyją rzecz są wykonywane?

Wyjątek ten nie dotyczy osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą – takie osoby są płatnikami, ponieważ opłacają składki za siebie.

Nie wyjaśniono także, jak traktować aneksy do zawartych już wcześniej umów, dotyczące np. terminu czy zakresu wykonania dzieła. Raportować czy nie raportować? Oto jest pytanie!

Wiemy, że w przypadku zawarcia kilku umów z tą samą osobą, raportujemy o każdej z nich – i to na jednym formularzu! Co jednak w sytuacji, gdy zawarcie kolejnej umowy nastąpi np. po 3 latach od pierwszej? Czy oznacza to konieczność dopisania nowej umowy do starszego formularza, czy raczej wpisania starej umowy do nowego, a może należy wpisać wyłącznie nową umowę do nowego formularza? Nie ma co do tego jasności, ponieważ w przepisach nie ma wskazano okresu, jakiego obowiązek miałby dotyczyć.

ZUS rejestruje umowy o dzieło – ale po co?

Wprowadzenie obowiązku monitorowania umowy o dzieło jest co najmniej kontrowersyjne. Przecież nie są one objęte składkami na ubezpieczenie społeczne, więc po co nakładać na zlecających i pracowników ZUS dodatkowe obowiązki?

Wydaje się, że ZUS chce wiedzieć, ile w ogóle jest zawieranych tego rodzaju umów, a gdyby okazało się, że jest to pokaźna liczba, być może zacznie jednak rozważać ich oskładkowanie.

A może ma to na celu, czy w ten sposób nie jest obchodzone prawo? Zamiast zatrudniać pracownika przedsiębiorca w ciągu np. 5 lat zleca mu non stop umowy o dzieło? Dziś trudno to kontrolować. Jednak o tym czy umowa o dzieło jest taką faktycznie, czy np. raczej stosunkiem pracy powinien decydować sąd.