Czy darowizna jest objęta podatkiem VAT? W przypadku przedsiębiorcy bywa, że tak. Nawet ta dla najbliższej osoby. Istnieje jednak możliwość uniknięcia zapłaty podatku.

Zanim podarujemy komuś np. samochód, który do tej pory wykorzystywaliśmy w firmie, warto rozważyć różne opcje.

Auto dla taty

Wyżej opisana sytuacja była przedmiotem interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w z 1 lutego 2022r., nr 0112-KDIL1-1.4012.788.2021.2.MB. Podatnik, vatowiec, prowadzący działalność gospodarczą, po zakończonym leasingu wykupił samochód do działalności gospodarczej. Przy zakupie, podczas trwania umowy leasingu i wykupie odliczał podatek VAT w wysokości 50% (od raty leasingu, od kosztów eksploatacji, napraw). Następnie stwierdził, że podaruje auto swojemu ojcu. Ten co prawda również prowadził firmę, jednak samochód chciał wykorzystywać do celów prywatnych.

Po sporządzeniu darowizny podatnik zwrócił się o interpretację, czy jego przekonanie o zwolnieniu z VAT takiej transakcji jest słuszne? Dyrektor KIS stwierdził, że nie! Uznał, że przekazanie przez podatnika VAT w formie darowizny samochodu osobowego na rzecz ojca trzeba opodatkować VAT. Czynność ta nie korzysta ze zwolnienia od podatku.

Kiedy zapłacimy podatek?

W wydanej interpretacji Dyrektor KIS wskazał, iż nieodpłatne przekazanie towaru na cele osobiste podatnika bądź darowizna członkowi najbliższej rodziny podatnika podlega opodatkowaniu po łącznym spełnieniu warunków zawartych w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, a mianowicie:

  • dokonujący darowizny jest podatnikiem podatku od towarów i usług,
  • przekazane towary należą do jego przedsiębiorstwa,
  • przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest towar, w stosunku, do którego podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tego towaru lub jego części składowych.

To tak, jakby nieodpłatne przekazanie towarów uznawano za odpłatną dostawę towarów, po spełnieniu ww. warunków. Zatem w opisanej sytuacji nieodpłatne przekazanie w formie darowizny samochodu osobowego na rzecz ojca, przez czynnego podatnika VAT podlega opodatkowaniu podatkiem VAT zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy.

A kiedy podatnik nie zapłaciłby podatku VAT od darowizny?

Warunki do zwolnienia z VAT

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy zwalnia się od podatku dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty VAT należnego o kwotę VAT naliczonego.

Niespełnienie jednego z powyższych warunków wyklucza zastosowanie zwolnienia od podatku VAT. W opisanej sytuacji takie okoliczności nie zaistniały. Podatnik był vatowcem i przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku VAT.

Aby uniknąć podatku należałoby zastosować nieco inną strategię. Gdyby podatnik przed podarowaniem tacie samochodu wykupił lub wycofał samochód na cele osobiste zamiast wykupu do działalności gospodarczej, nie byłby traktowany jako podatnik VAT. Wówczas i darowizna nie byłaby opodatkowana podatkiem od towarów i usług. Oczywiście, wykup na cele osobiste uniemożliwia odliczenie podatku naliczonego. Ewentualnie można by pomyśleć o opcji kombinowanej. Podatnik mógłby wykupić auto do użytku firmowego, odliczając VAT, a następnie przenieść je w użytek prywatny. Sama taka operacja nie powoduje opodatkowania.

Warto nadmienić, że istnieją również takie interpretacje, w których Dyrektor KIS twierdzi, że jeżeli podatnikowi przysługiwałoby prawo do odliczenia podatku naliczonego, ale by z niego nie skorzystał, tj. nie odliczył podatku z faktury wykupu z leasingu na cele firmowe, to transakcja byłaby dokonana poza sferą jego działalności gospodarczej. Wówczas zbycie (tu darowizna) nie podlegałoby podatkowi VAT. (zob. interpretacja z 3 lutego 2021 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.1003.2020.1.ABU.). Jednakże praktyka orzecznicza rozróżnia przysługiwanie prawa od skorzystania z prawa przysługującego, więc takie stanowisko (o ile interpretacja nie dotyczy czyjejś sprawy bezpośrednio) jest dość ryzykowne.

Tak wygląda sprawa w przypadku podatku VAT i darowizny. Inaczej rzecz się ma z punktu widzenia przepisów dotyczących podatku dochodowego i czynności innych niż darowizna na rzecz najbliższej rodziny.