Praca zdalna na dobre wchodzi do polskiego porządku prawnego. Przewidziane w nowelizacji do Kodeksu pracy przepisy o pracy zdalnej zastąpią funkcjonującą dotychczas telepracę.

Pracodawcy będą mogli stosować pracę na odległość na stałe na podstawie Kodeksu pracy, a nie “specustawy covidowej”. Jakie zmiany wprowadzi nowelizacja?

Praca zdalna, czyli co?

Projekt nowelizacji zawiera definicję pracy zdalnej – jest to praca, która może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

Co się zmieni?

Z Kodeksu pracy w dziale drugim zostanie wykreślony rozdział IIb, który regulował telepracę.

Nowe przepisy wskazują, że zatrudniony będzie mógł wykonywać obowiązki całkowicie lub częściowo (tryb hybrydowy) poza siedzibą organizacji, czyli najczęściej w swoim domu.

Miejsce wykonywania pracy każdorazowo trzeba będzie ustalać z zatrudniającym. Praca zdalna będzie mogła być uzgodniona przy zawieraniu umowy o pracę albo już w trakcie zatrudnienia. Do zmiany umowy o pracę – w zakresie miejsca wykonywania pracy – może dojść z inicjatywy pracodawcy albo na wniosek pracownika złożony w formie papierowej lub elektronicznej. Takie rozwiązanie dotyczy wyłącznie przypadków, gdy strony umówią się na pracę zdalną już w trakcie zatrudnienia. Jeśli wprowadzą ją od początku, a więc już przy zawieraniu umowy o pracę, zmiana decyzji bez obopólnej zgody stron będzie wręcz wykluczona. W przypadku, gdy wolą pracodawcy jest by praca zdalna była rozwiązaniem tymczasowym, powinni wprowadzać ją nie przy zawieraniu umowy, ale później, już w trakcie zatrudnienia

Zasady świadczenia pracy w formie zdalnej mają być określane w porozumieniach zawieranych ze związkami zawodowymi lub w regulaminie. W szczególnych przypadkach, np. epidemii lub klęski żywiołowej, pracodawcy będzie wolno samodzielnie wydać polecenie pracy zdalnej, ale pod warunkiem, że podwładny uprzednio potwierdzi, że ma warunki do wykonywania zadań w takim trybie.

W razie pracy zdalnej firma ma zapewnić zatrudnionemu materiały i narzędzia niezbędne do pracy zdalnej oraz pokryć koszty energii elektrycznej oraz usług telekomunikacyjnych (dostęp do internetu). W praktyce, trzeba będzie ustalić również ryczałt, którego wysokość ma odpowiadać przewidywanym kosztom ponoszonym przez pracownika w związku z wykonywaniem obowiązków z domu, takimi jak koszt opłaty za internet, koszty prądu itp.

Kto i kiedy otrzyma zgodę na pracę zdalną?

Nowelizacja przewiduje też wykonywanie pracy zdalnej okazjonalnie na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym.

Pracodawca będzie miał obowiązek uwzględnić taki wniosek w przypadku np. pracownicy w ciąży, pracowników wychowujących dzieci do ukończenia przez nie 4. roku życia, pracowników wychowujących dzieci niepełnosprawne, itp.

Odmówić uwzględnienia takiego wniosku będzie można tylko wtedy, gdy wykonywanie pracy w trybie zdalnym nie będzie możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. Taką odmowę trzeba będzie uzasadnić w formie papierowej lub elektronicznej w terminie 7 dni roboczych od dnia złożenia wniosku przez pracownika.

W przypadku podjęcia pracy zdalnej w trakcie zatrudnienia zarówno pracownik jak i pracodawca mogą wystąpić z wiążącym wnioskiem (złożonym w formie papierowej lub elektronicznej), o zaprzestanie wykonywania pracy zdalnej i przywrócenie poprzednich warunków świadczenia pracy.

Pracodawca nie będzie miał możliwości wystąpienia z wiążącym wnioskiem o zaprzestanie wykonywania pracy zdalnej i przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy przez pracownika należącego do grupy, dla której ma obowiązek uwzględnić wniosek o pracę zdalną

Przepisy wejdą w życie dwa miesiące po ogłoszeniu, czyli najprawdopodobniej w marcu 2023 r. Senat zgłosił jednak poprawkę wydłużającą vacatio legis do trzech miesięcy. Jeśli Sejm jej nie odrzuci, to nowe przepisy zaczną obowiązywać najwcześniej w kwietniu 2023 r.